Serebral Palsi

Serebral Palsi Nedir?

Serebral palsi (SP) , doğum öncesinde, doğum sırasında veya doğumdan sonraki erken dönemde gelişmekte olan beyin yapılarında meydana gelen hasar sonucu ortaya çıkan kalıcı bir hareket ve duruş bozukluğudur. Bu durum, beyindeki hasarın derecesine ve etkilediği bölgeye bağlı olarak kişiden kişiye büyük farklılıklar gösterebilir. SP ilerleyici bir rahatsızlık olmamakla birlikte, belirtiler zamanla daha belirgin hale gelebilir ve bireyin büyüme sürecinde çeşitli fiziksel ve zihinsel gelişim sorunlarına yol açabilir. (Morris, C., 2007)

Serebral Palsi’de Görülen Problemler Nelerdir?

Serebral palsi yalnızca motor problemler değil, aynı zamanda duyusal, bilişsel ve davranışsal alanlarda da çeşitli sorunlar yaşanabilir. Ayrıca, bu bozukluğa eşlik eden ikincil kas-iskelet sistemi problemleri de sıklıkla gözlemlenir. (Novak, I., 2012)

Serebral palside görülen problemler arasında şunlar yer alır:
Motor beceri bozuklukları,
Kas sertliği (spastisite) veya kas zayıflığı,
Denge ve koordinasyon problemleri,
Duyusal algı sorunları (dokunma, propriosepsiyon),
Kognitif problemler (öğrenme güçlüğü, hafıza sorunları),
Görme bozuklukları (şaşılık, kısmi görme kaybı),
İşitme problemleri,
Epilepsi (nöbet geçirme),
İletişim problemleri (konuşma bozukluğu veya dil gelişiminde gecikme),
Davranış problemleri (hiperaktivite, duygusal dalgalanmalar),
Solunum ve yutma güçlükleri,
Kas-iskelet sistemi deformiteleri (eklem kontraktürleri, omurga eğriliği).

Serebral Palsi’de Görülen Risk Faktörleri Nelerdir?

Serebral palside beyin hasarına yol açan çeşitli tıbbi durumlar ve komplikasyonlar hastalığın riskini artırır. Serebral palside görülen risk faktörleri arasında şunlar yer alır:

Prematüre doğum (32. haftadan önce),
Doğum esnasında beynin yeterli oksijen alamaması (hipoksi),
Düşük doğum ağırlığı (<2500 gr),
Anne karnında veya doğum sonrası beyin kanaması,
Gebelik veya doğum sonrası enfeksiyonlar (menenjit, sepsis),
Genetik ve metabolik bozukluklar,
Kafa travmaları,
Zorlu veya müdahaleli doğum (forseps veya vakum kullanımı),
Çoğul gebelik (ikiz, üçüz doğumlar),
Annenin hamilelik sırasında geçirdiği sağlık sorunları (yüksek tansiyon, diyabet).

Serebral Palsi’de Hareket Problemi Olarak Hangi Belirtiler Görülür?

Serebral palsi genellikle beyin hasarına bağlı olarak kas kontrolü, hareket ve postürde çeşitli sorunlara yol açar. Bu bozukluk, çocuklarda belirli gelişim evrelerinde hareket problemleriyle kendini gösterir.

Serebral palside hareket problemleri olarak görülen belirtiler şunlardır:

Hipotoni (aşırı gevşeklik) nedeniyle bebeğin kol ve bacak hareketleri çok sınırlıdır, kasları gevşektir ve pelte gibidir.
Spastisite (kas kıvamında sertlik) nedeniyle çocuğun kaslarında sertlik hissedilir ve hareketleri kısıtlanır; bu durum genellikle 5-6 aylıkken fark edilir.

Eğer bebeğiniz şu hareket problemlerine sahipse durumun detaylı bir şekilde araştırılması gerekir:

İki aylık olduğu sırada yüzüstü yatarken başını kaldıramıyorsa,
Dört aylıkken başını dik şekilde tutamıyorsa,
Altı aylıkken dönme hareketlerini yerine getiremiyorsa,
Sekiz aylıkken desteksiz oturamıyorsa,
On sekizinci aydan önce belirgin bir sağ-sol tercihi gösteriyorsa,
On sekiz aylık olduğunda bağımsız yürüyemiyorsa,

Serebral Palsi Hareket Problemlerine Göre Nasıl Sınıflandırılır?

Serebral palsi, klinik özelliklere ve hareket problemlerine göre üç ana grupta sınıflandırılır. Bu sınıflandırma, her bir türün farklı belirtileri ve tedavi gereksinimlerine dayanır.

Serebral palsi, hareket problemlerine göre şu şekilde sınıflandırılır:

Spastik tip : Birincil problem spastisitedir. Kaslarda sertlik ve hareket kısıtlılığı mevcuttur. Etkilenim bölgelerine göre spastik diparezi (bacakların daha fazla etkilenmesi), spastik hemiparezi (vücudun bir yarısının etkilenmesi) ve spastik kuadriparezi (dört uzvun etkilenmesi) gibi alt gruplara ayrılır.
Diskinetik tip : Çocuğun dönme, bükülme gibi istemsiz hareketler yapmasıyla karakterizedir. İstenilen hareketler düzgün bir şekilde gerçekleştirilemez. Atetoid (yavaş, kıvrımlı hareketler) ve distonik (kas tonusu değişiklikleri) türleri bu grupta yer alır.
Mikst tip : Hem spastik hem de diskinetik hareketlerin bir arada görüldüğü gruptur. Bu durumda, çocuk hem kas sertliği hem de istemsiz hareketler sergiler.

Spastik Tip Serebral Palsi

Spastik tip serebral palsi, kaslarda artan sertlik ve hareket kısıtlılığı ile ilişkilendirilir. Bu durum, vücudun hangi bölgesinin etkilendiğine göre alt gruplara ayrılır.

Spastik tip serebral palsinin alt grupları ve özellikleri şu şekildedir:

Diparezi : Spastisite sadece bacaklarda görülür. Kollar genellikle daha az etkilenir veya normaldir.
Hemiparezi : Vücudun bir yarısında (sağ veya sol) spastisite mevcuttur. Genellikle kol ve bacakta zayıflık veya sertlik hissedilir.
Kuadriparezi : Hem kollar hem de bacaklarda spastisite vardır. Bu durumda, çocuk genellikle ciddi motor kontrol zorlukları yaşar ve tüm ekstremiteler etkilenir.

Diskinetik Tip Serebral Palsi

Diskinetik tip serebral palsi, istemsiz hareketler ve kas tonusu değişiklikleri ile karakterizedir. Bu türde kaslar bazen gevşek, bazen sert olabilmekte ve hareketler kontrolsüz bir şekilde gerçekleşebilir.

Diskinetik tip serebral palsi, klinik belirtilerine göre şu alt gruplara ayrılır:

Atetoid tip : Çocuk, kol ve bacaklarının uç kısımlarında istemsiz ve yavaş kıvrılma hareketleri sergiler. Hareketler kontrolsüz ve dalgalanma şeklinde olur,
Distonik tip : Çocuğun kasları kıvrılma, boru şeklinde kasılma veya dönme tarzında kasılmalar gösterir. İstemli bir hareket yapıldığında kasılmalar artar ve daha çok kolların ve bacakların üst kısımlarında görülür,
Ataksik tip : Çocukta koordinasyon bozukluğu vardır. Yürürken dengesini sağlamakta güçlük çeker, hareketleri titrek ve düzensizdir.

Mikst Tip Serebral Palsi

Mikst tip serebral palsi, spastik ve diskinetik hareketlerin bir arada görüldüğü bir durumu ifade eder. Bu tip serebral palside çocuk, hem kaslarda belirgin spastisite hem de istemsiz ve kontrolsüz hareketler sergiler.

Spastik semptomlar, genellikle kasların sürekli gergin bir durumda kalmasına ve hareketlerin kısıtlanmasına neden olurken diskinetik semptomlar aniden ortaya çıkan, düzensiz veya kıvrılma şeklindeki hareketler olarak kendini gösterebilir. Mikst tip serebral palside bu iki durumun bir arada bulunması, çocuğun motor kontrolünü daha karmaşık hale getirir ve hareketlerin daha öngörülemez olmasına yol açar.