10 Ekim 2025

Çocuklarda Yaşlara Göre Normal Korku ve Kaygılar

Çocuklarda korku ve kaygılar, gelişimsel süreçlerinin doğal bir parçasıdır ve yaşa bağlı olarak farklılık gösterir. Araştırmalar, çocukların belirli yaş aralıklarında belirli korkular geliştirdiğini ve bunun çoğunlukla gelişimsel ve çevresel faktörlerle ilişkili olduğunu göstermektedir. Aşağıda, bilimsel kaynaklar temel alınarak yaşlara göre çocuklarda normal kabul edilen korku ve kaygılar özetlenmiştir.

0-2 Yaş: Ani Uyaranlar ve Ayrılık Kaygısı

- Bilinmeyen veya ani sesler (örneğin gök gürültüsü, elektrik süpürgesi)
- Yabancılara karşı korku (6-12 ay arasında zirveye ulaşır)
- Ayrılık kaygısı (8 ay civarında başlar ve 18 aya kadar devam edebilir)
- Hızlı hareket eden objeler (örneğin, bir topun üzerine yuvarlanması)

Kaynaklar:
- Bowlby, J. (1969). *Attachment and Loss, Vol. 1: Attachment.* Basic Books.
- Schore, A. N. (2001). *Effects of a secure attachment relationship on right brain development, affect regulation, and infant mental health.* Infant Mental Health Journal.

2-4 Yaş: Hayali Korkular ve Yalnız Kalma Kaygısı

- Yalnız kalma korkusu
- Karanlıktan korkma
- Canavarlar, hayaletler gibi hayali varlıklardan korkma
- Yüksek sesler ve doğa olayları (gök gürültüsü, fırtına, siren sesleri)

Kaynaklar:
- Muris, P., & Field, A. P. (2010). *The normal development of fear.* Cognitive Behaviour Therapy.
- Piaget, J. (1951). *Play, dreams and imitation in childhood.* Norton.

4-6 Yaş: Gerçek ve Hayali Tehditlerin Ayırt Edilmemesi

- Ölüm ve zarar görme korkusu
- Yalnız uyuma korkusu
- Doktor, enjeksiyon ve hastaneye gitme korkusu
- Maske takan kişilerden korkma (örneğin palyaçolar, Cadılar Bayramı kostümleri)
- Ebeveynlerinden ayrılma korkusu

Kaynaklar:
- Vasey, M. W., & Dadds, M. R. (2001). *The developmental psychopathology of anxiety.* Oxford University Press.

6-9 Yaş: Gerçekçi Korkuların Artması

- Okul başarısızlığı ve sosyal kaygılar
- Kötü insanların zarar verme korkusu (örneğin, hırsızlar, kaçırılma)
- Hastalanma ve ölüm korkusu (kendi veya ailesiyle ilgili)
- Doğal felaketlerden korkma (deprem, sel, yangın)
- Sosyal kabul ve akran zorbalığı kaygısı

Kaynaklar:
- Ollendick, T. H., & Muris, P. (2015). *The ontogenesis of childhood fears: The interaction between evolutionary and learning factors.* Clinical Child and Family Psychology Review.

9-12 Yaş: Daha Soyut ve Gelecek Odaklı Kaygılar

- Toplumsal olaylar ve küresel felaketler (savaş, ekonomik kriz, çevre sorunları)
- Okul başarısı ve öğretmen beklentileriyle ilgili kaygılar
- Sosyal ilişkiler ve arkadaş gruplarına uyum sağlama kaygısı
- Gelecekle ilgili belirsizlikler ve sorumluluk korkusu

Kaynaklar:
- Essau, C. A., & Ollendick, T. H. (2013). *The Wiley-Blackwell handbook of the development of children's fears and anxieties.* Wiley-Blackwell.

12+ Yaş: Ergenlik Dönemi Kaygıları

- Kimlik ve benlik algısıyla ilgili kaygılar
- Akademik başarı ve gelecek kaygısı
- Sosyal statü ve arkadaş grubuna kabul edilme korkusu
- Aile ve çevre baskısı nedeniyle oluşan performans kaygıları

Kaynaklar:
- Gullone, E. (2000). *The development of normal fear: A century of research.* Clinical Psychology Review.
- Muris, P. (2007). *Normal and abnormal fear and anxiety in children and adolescents.* Elsevier.

Sonuç ve Müdahale Önerileri

Çocukların korkuları, bilişsel gelişimleri ve çevresel etkileşimleriyle şekillenir. Çoğu korku zamanla azalır ve normal gelişim sürecinin bir parçasıdır. Korkular aşırı ve günlük yaşamı etkiliyorsa, bir uzmandan destek almak gerekebilir. Ebeveynler ve öğretmenler, çocukların korkularını küçümsemek yerine onlara güven vererek ve açıklamalar yaparak destek olabilir.