10 Ekim 2025

Otizmde Tekrarlayıcı Davranışlar ve Sosyal Etkileri

Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB), sosyal etkileşim ve iletişimde zorluklar ile sınırlı ve tekrarlayıcı davranışlarla karakterize edilen nörogelişimsel bir bozukluktur. Bu tekrarlayıcı davranışlar, OSB’nin temel belirtilerinden biri olup, bireyden bireye farklılık gösterebilir. Bu makalede, otizmde gözlemlenen tekrarlayıcı davranışlar ve bu davranışların sosyal etkileşimler üzerindeki etkileri üzerine yapılan araştırmalar incelenecektir.

Tekrarlayıcı Davranışların Tanımı ve Türleri

Tekrarlayıcı davranışlar, OSB’li bireylerde sıkça gözlemlenen ve çeşitli şekillerde ortaya çıkan davranışlardır. Bu davranışlar arasında kendi etrafında dönme, ellerini sallama, belirli kelimeleri veya cümleleri sürekli tekrar etme gibi eylemler bulunur. Örneğin, bazı bireyler televizyon programlarından senaryoları tekrar edebilir veya aynı soruyu defalarca sorabilirler. Diğerleri ise sallanma, parmak şıklatma veya ileri-geri yürüme gibi fiziksel hareketler sergileyebilirler.

Tekrarlayıcı Davranışların Sosyal Etkileri

Tekrarlayıcı davranışlar, OSB’li bireylerin sosyal etkileşimlerini ve günlük yaşamlarını etkileyebilir. Bu davranışların sosyal etkileşimler üzerindeki etkisini değerlendirmek amacıyla çeşitli ölçekler geliştirilmiştir. Nevill ve arkadaşları (2020) tarafından geliştirilen “Otizmli Çocuklarda Tekrarlayan Davranışların Sosyal Etkisi” ölçeği, bu alanda önemli bir araçtır. Bu ölçek, Türkçe’ye uyarlanmış ve geçerlilik-güvenirlik çalışmaları yapılmıştır.

Tekrarlayıcı Davranışların Değerlendirilmesi

OSB’li bireylerde tekrarlayıcı davranışların türleri ve şiddetini değerlendirmek için “Tekrarlayıcı Davranışlar Ölçeği - Revize” gibi araçlar kullanılır. Bu ölçeklerin Türkçe’ye uyarlanması ve psikometrik özelliklerinin incelenmesi, Türkiye’deki klinik ve araştırma çalışmalarında önemli bir katkı sağlamaktadır.

Sonuç

Otizm Spektrum Bozukluğu’nda tekrarlayıcı davranışlar, bireylerin sosyal etkileşimlerini ve günlük yaşamlarını önemli ölçüde etkileyebilir. Bu davranışların doğru bir şekilde değerlendirilmesi ve anlaşılması, uygun müdahale stratejilerinin geliştirilmesi açısından kritiktir. Bu nedenle, tekrarlayıcı davranışların değerlendirilmesine yönelik ölçeklerin kullanımı ve bu alandaki araştırmaların desteklenmesi büyük önem taşımaktadır.